Borba Info Vesti
Arheolozi su 1983. iskopali neobičnu butnu kost, neidentifikovane vrste antilopa u pećini u Južnoj Africi.
Međutim, uspeli su da utvrde da je nalaz star 7.000 godina. Rendgenski snimci su pokazali da je neko ubacio tri koštana vrha strela u prirodnu šupljinu, gde se nekada nalazila koštana srž…
Nakon iskopavanja, kost je, zajedno sa drugim artefaktima iz pećine, odneta u skladište na Odeljenju za arheologiju Univerziteta Vitvatersrand.
Tu je ostao do 2022. godine, kada su počela nova arheološka iskopavanja na mestu gde je butna kost pronađena, u Kruger pećini u planinama Magalisberg, oko sat i po vožnje od Johanesburga.
Ovo je oživelo interesovanje za dosadašnja nalazišta sa tog područja, a naučnici su odlučili da prouče blago iz Krugerove pećine koje je bilo pohranjeno u univerzitetskim magacinima.
Naučnici su, inače, ranije proučavali hemijske komponente 500 godina stare tegle za lekove pronađene u južnoafričkoj provinciji Istočni Kejp. Tako se rodila ideja da se proučava hemijski sastav minijaturnog tobolca napravljenog, od šuplje butne kosti.
Ispostavilo se da je unutra sakriven najstariji složeni otrov za strele na svetu. Smrtonosna mešavina je uključivala najmanje dva biljna toksina. Ali postoje i znaci, manje očigledni, prisustva treće toksične komponente.
Ovo nikako nije najstarija upotreba otrova za lov. Veruje se da su otrovi za dobijanje hrane izmišljeni pre oko 60.000-70.000 godina, u isto vreme kada se u Africi pojavilo oružje za bacanje. Ali naučnici još nisu uspeli da potvrde svoje pretpostavke hemijskim metodama.
Zato je otkriće specijalista sa Univerziteta Vitvatersrand najstarija potvrđena upotreba mešavine dva ili više biljnih toksina nanesenih na vrhove strela.
Sposobnost mešanja složenih jedinjenja, bilo da je u pitanju otrov, lepak ili lek, direktno svedoči o mentalnim sposobnostima drevnih i dovoljnom poznavanju raznih supstanci.
Studija je takođe naglasila značaj disciplina kao što su organska hemija i arheobotanika, odnosno nauka o drevnim biljnim ostacima, za razumevanje prošlosti.
Rendgenski snimci koštanog kućišta snimljeni osamdesetih godina prošlog veka bili su prilično lošeg kvaliteta. Nove slike butne kosti dobijene su mikro-kompjuterskom tomografijom.
Ova metoda koristi hiljade rendgenskih zraka za rekonstrukciju artefakata u tri dimenzije sa veoma visokom rezolucijom.
Tako se moglo shvatiti da unutar kosti, pored vrhova strela, nije samo prljavština, već neka strana materija.
Mali uzorak, uzet iznutra pomogao je da se analizira hemijski sastav.
Istraživači su identifikovali digitoksin i strofantidin – dva srčana glikozida, odnosno supstance koje remete funkcionisanje srčanog mišića.
Poznato je da su oba ova otrova istorijski korišćena u određenim mešavinama koje su povezane sa lovom, na divljač, lukovima.
Pronađena je i ricinolna kiselina, koja se može formirati kao rezultat, razgradnje otrova zvanog ricin, koji se nalazi u semenu biljke ricinusovog ulja. Pronađena organska jedinjenja se ne pojavljuju u istim biljkama, što znači da je neko pomislio da napravi smešu pre 7.000 godina.
Nijedna od biljnih vrsta koje sadrže digitoksin i strofantidin, nisu pronađene u blizini Krugerove pećine. A, arheobotaničari nisu pronašli ostatke ovih biljaka.
To znači da su davno ljudi putovali na velike udaljenosti da bi dobili opasne sastojke ili je postojala uspostavljena trgovina ovim biljkama.
Druga pretpostavka je sasvim razumna, budući da je transport, na primer, školjki kaurija na velike udaljenosti za ukras, a potom i kao novac, definitivno vršen širom Afrike mnogo pre proizvodnje koštanog toboca sa otrovom, odnosno ranije od pre 7000 godina.
U južnoj Africi, lepak napravljen od borove smole, okera i masti datira najmanje 60.000 godina. Dokumentovano drevno znanje o lekovitim svojstvima biljaka u regionu datira otprilike iz istog perioda.
Međutim, najstariji poznati lek sa više od jednog sastojka bio je, opet, star samo 500 godina kada je otkriven kompleksni otrov, u kostima.
Istorijski zapisi pokazuju da su u većini delova sveta lovci koristili otrovna jedinjenja iz biljaka i životinja da bi svoje oružje učinili efikasnijim. Poznato je da su u južnoj Africi različite grupe lovaca koristile vrhove strela napravljene od velikog broja biljaka i životinja.
A, najraniji molekularni dokazi lovačkog otrova u južnoj Africi pronađeni su na 24.000 godina staroj drvenoj lopatici pronađenoj u Border Cave u planinama Lebombo na granici između Svazilenda i Južne Afrike.
Mešalica je sadržala tragove ricinoleinske kiseline, koja je u vezi sa pomenutim, ricinom. Ali to je i dalje bio jednostavan otrov, a ne jedinjenje.
Ono što je verovatno bio otrov za strele takođe je pronađeno na koštanim vrhovima strela u pećini Kuumbi na Zanzibaru, u naslagama starim 13.000 godina.
Konačno, drugi tim istraživača je nedavno analizirao otrov iz 1.000 godina starog vrha strele iz Krugerove pećine.
Iako su znaci srčanih glikozida bili prepoznatljivi, uzorak je bio u gorem stanju od vrhova strela od kostiju antilopa.
Očigledno, takav slučaj je zaštitio drevni kompleks lovačkog otrova od degradacije i doneo iznenađujuću činjenicu današnjoj nauci.
Borba.Info
